دیزارتری یا دیس آرتری چیست؟
دیزآرتری چیست؟
دیزآرتری یا دیس آرتری یک اختلال حرکتی گفتار است که در آن عضلاتی که در تکلم مشارکت دارند، آسیب دیده، فلج شده یا ضعیف شده هستند. در واقع دیس آرتری یک اختلال گفتاری است که به دلیل ضعف عضلات اتفاق می افتد و در طی آن فرد توانایی کنترل زبان و سایر عضلات مرتبط با صحبت کردن را ندارد و ما شاهد کاهش وضوح گفتار افراد هستیم و حتی ممکن است به سختی متوجه گفتار آنان شویم.
اختلالات حرکتی گفتار مانند دیزآرتری در نتیجه‌ی آسیب به سیستم عصبی ایجاد می شوند. فردی که با دیس آرتری درگیر است، مشکلاتی در شکل دادن و تلفظ کلمات دارند. دیگران نیز در فهمیدن آنچه که آنان بیان می کنند مشکل دارند. این نوع مشکلات گفتاری و گفتار ناواضح بزرگسالان باعث می شود فرد دشواری هایی در تعاملات اجتماعی، محل تحصیل و کار تجربه کند. دیزآرتری معمولا عضله زبان و عضلات حنجره را تحت تاثیر قرار می دهد و از طریق ضعیف کردن این عضلات باعث کاهش وضوح گفتار افراد می شود.
آیا انواع دیزآرتری را می‌شناسید؟
بعد از بررسی اینکه دیزآرتری چیست؟ به بیان انواع آن می پردازیم. نوع دیزآرتری بستگی به محل آسیب در سیستم عصبی دارد:
- Central dysarthria که به دلیل آسیب به مغز رخ می دهد.
- Peripheral dysarthria که به دلیل آسیب به اندام ها و عضلات گفتاری ایجاد می شود.
دیزآزتری می تواند رشدی یا اکتسابی باشد:
- Developmental dysarthria یا دیس آتری رشدی که در اثر آسیب به مغز در دوران جنینی یا حین تولد اتفاق می افتد. کودکان سی پس یا فلج مغزی این نوع از دیزآرتری را تجربه می کنند.
- Acquired dysarthria یا دیزآرتری اکتسابی که در اثر آسیب به سیستم عصبی بعد از تولد و در دوران زندگی فرد رخ می دهد. عواملی مانند بیماری های مغز و اعصاب و یا سکته های مغزی باعث این نوع از دیس آرتری می شوند.
دیزآرتری چقدر شایع است؟
دانشمندان هنوز نمی دانند که دیزآرتری چقدر شایع است اما این اختلال بیشتر در بعضی بیماری های مغز و اعصاب شایع است:
- ALS بالای 30% از افرادی که این بیماری را دارند، کاهش وضوح گفتار در اثر دیزآرتری را تجربه می کنند.
- MS حدودا بین 25تا 50 درصد از افرادی که دچار ام اس هستند مشکلات گفتاری اعم از کاهش وضوح گفتار را خواهند داشت.
- پارکینسون: دیزآرتری در این افراد بسیار شایع است. گفتار ناواضح بزرگسالان در 70 تا 100 درصد این افراد دید می شود.
- سکته مغزی: 8 تا 60 درصد از افرادی که سکته می کنند با اختلال دیزآرتری روبرو می شوند.
- ضربه های مغزی: 10 تا 65 درصد این افراد دیزآرتری و کاهش وضوح گفتار را نشان می دهند.
آفازی و دیس آرتری در چه جنبه هایی از هم متفاوت هستند؟
در بسیاری از موارد این امکان وجود دارد که دیس آرتری همان آفازی تلقی شود. باید توجه داشت که هر کدام از این اختلالات متفاوت و جداگانه هستند. مهم ترین تفاوت آفازی و دیس آرتری در ماهیت این اختلالات است. آفازی اختلال linguistic یا زبانی است اما دیس آرتری اختلال speech یا گفتاری است. در آفازی فرد به علت آسیب مغزی توانایی شکل گیری کلمات و جملات، به یادآوری کلمات و جمله بندی را از مراحلی که این اتفاقات در مغز شکل می گیرد را از دست داده است اما در دیس آرتری فرد در اجرای حرکتی کلمات و جملات مشکل دارد. می توان این چنین گفت که اگر صحبت کردن را مانند موسیقی در نظر بگیریم، تفاوت آفازی و دیس آرتری به این صورت می شود که آفازی مانند مشکل در نت های موسیقی است اما دیس آرتری مشکل در ابزار موسیقی است. همچنین تفاوت آفازی و دیس آرتری در علائم آنها نیز می باشد. در آفازی فرد مشکلاتی در درک و بیان و یا هر دو نشان می دهد اما در دیس آرتری فرد کاهش وضوح گفتار را نشان می دهد در واقعگفتار ناواضح بزرگسالان دیس آرتری اصلی ترین مشکل آنان می باشد.
علل دیزآرتری چیست؟
- دمانس
- سکته های مغزی
- ضربه های مغزی
- ALS
- MS
- CP یا فلج مغزی
- پارکینسون
- عوارض جانبی برخی از داروها مانند مسکن ها یا داروهای ضد تشنج
- آسیب به صورت و دهان
- جراحی های سر و گردن و زبان و حنجره
- عوامل مادرزادی یا آسیب های حین تولد
نشانه های دیزآرتری چیست؟
همانطور که پیشتر توضیح داده شد مهم ترین نشانه دیزآرتری، گفتار ناواضح بزرگسالان است. گفتار این افراد عموما:
- خیلی سریع تر و یا کندتر از حد معمول است.
- رباتیک، تکه تکه گونه است.
- در حرکت دادن لب ها، زبان و فک مشکل دارند.
- صدای آنها نفس آلود، خشن و یا تو دماغی است.
- دیگران به راحتی متوجه صحبت کردن آنها نمی شوند.
موفق‌ترین درمان اختلال دیس آرتری چیست؟
قبل از درمان اختلال دیس آرتری، نیاز به تشخیص توسط تیم درمانی است. در ابتدا پزشک با استفاده از ارزیابی ها و مشاهدات بالینی از عملکردهای حرکتی گفتاری فرد و همچنین انجام تست های MRI،CT اسکن و نوار عصب عضله از وجود یا عدم وجود دیزآرتری مطلع می شود. برای درمان اختلال دیس آرتری ممکن است پزشک داروهای خاصی را تجویز کند و توانبخشی گفتار را به بیمار توصیه کند. گفتاردرمانگران از مهم ترین افرادی هستند که می توانند در درمان اختلال دیس آرتری به این افراد کمک کنند. گفتاردرمانگران برای کمک به این افراد و همچنین درمان اختلال دیس آرتری از تکنیک ها و روش های مختلفی اعم از درمان های دستگاهی و دستی استفاده می کنند. اصلاح حرکت به روش ایجاد ارتقاء در مولفه های حرکتی تک تک عضلات درگیر در گفتار افراد موفق ترین درمان اختلال دیزاتری در بیماران است.
توصیه هایی که به صحبت کردن افراد دارای دیزآرتری کمک می کند:
- بلند و شمرده صحبت کنید.
- از صحبت کردن در زمان خستگی بپرهیزید.
- حین صحبت کردن مکث کنید.
- از جملات کوتاه تر استفاده کنید.
- مطمئن شوید که شنوده صحبت شما را متوجه شده است.
- در بعضی از موارد که گفتار فرد خیلی ضعیف شده است از نوشتن یا کشیدن برای کمک به او استفاده کنید.
نتیجه گیری
دیزآرتری یکی از اختلالات گفتاری است که باعث کاهش وضوح گفتار افراد می شود. این اختلال انواع مختلفی دارد و می تواند در کودکی یا بزرگسالی رخ دهد. این اختلال به دلایل بسیاری می تواند رخ دهد که مهم ترین آن آسیب به سیستم عصبی است. گفتار ناواضح بزرگسالان در بسیاری از افرادی که به دلیل بیماری های مغز و اعصاب دچار دیزآرتری هستند دیده می شود. همچنین ماهیت این اختلال با آفازی متفاوت است. تفاوت آفازی و دیس آرتری در علائم آنان نیز دیده می شود. درمان اختلال دیس آرتری به کمک آسیب شناسان گفتار و زبان انجام می شود.
مرکز جامع توانبخشی سرو در زمینه گفتاردرمانی کودکان و بزرگسالان اوتیسم، بیش فعالی، سندروم داون، کودکان کم توان ذهنی، اختلالات حسی، اختلالات یادگیری ، لکنت زبان، آپراکسی، دیس آرتری فعالیت می نماید. جهت تماس با کلینک جامع توانبخشی سرو باشماره تلفن های 3734-8809-021 و 09355505670 تماس حاصل فرمایید.