پرخاشگری کودکان یکی از اختلالات رفتاری کودکان است، که اغلب مسئله‌ای مهم و نگران کننده‌ای برای والدین و معلمان است. در واقع این رفتار کودکان نوعی از اضطراب، خجالت، شرم و حتی عصبانیت در والدین ایجاد می‌کند که باعث می‌شود گاها مستاصل شده و ندانند چگونه در مقابل آن برخورد کنند.

پرخاشگری می‌تواند در جریان رشد طبیعی کودک ایجاد شود و طبیعی تلقی شود، ولی گاها از این محدوده طبیعی تجاوز کرده و نیاز به توجه و بررسی والدین دارد. کودکانی که رفتار پرخاشگرانه دارند معمولا خودانگیخته، بی‌قرار و زودرنج‌اند. پژوهش‌های جدید می‌گویند که این مسئله با توانایی‌های گفتاری و طبیعت ذاتی بچه‌ها در ارتباط است.

پرخاشگری در کودک طبیعی است اما اگر مکررا یا بر طبق یک الگوی مشخص اتفاق بیفتد خطرناک خواهد بود. این رفتار معمولا از ناتوانی کودک شما در کنار آمدن با خشم، عوامل بیولوژیکی، بدرفتاری والدین یا کمبود مهارت‌های ارتباطی نشئت می‌گیرد.

علل پرخاشگری کودکان چیست؟

پرخاشگری در کودکان می تواند نشانه بسیاری از مشکلات زمینه ای مختلف باشد. این اختلال رفتاری چندین شکل مختلف دارد. که ممکن است در اثر خیلی از مشکلات روانپزشکی، پزشکی و شرایط زندگی بروز داده شود. بنابراین در اصل درمان پرخاشگری ابتدا باید بفهمیم که چه چیزی باعث آن می شود.

علل پرخاشگری را  می توان به چند گروه تقسیم کرد.

۱. اختلالات خلقی

کودکانی که به اختلال دوقطبی دچار هستند، در مراحل شیدایی خود، اغلب پرخاشگر می شوند. آنها کنترل خود را از دست می دهند، تکانشی می شوند. از طرف دیگر، وقتی افسرده می‌شوند، اگرچه پرخاشگری کمتر رایج است، می‌توانند تحریک‌پذیر شوند و گاهی اوقات این تحریک‌پذیری به عصبانیت و خشم ختم می شود.

۲. روان پریشی

بیماری های روان پریشی نیز ممکن است با پرخاشگری ظاهر شوند. برای مثال، کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب به محرک‌های درونی پاسخ می‌دهند که می‌توانند آزاردهنده باشند. گاهی اوقات بچه‌های مبتلا به اسکیزوفرنی بد‌اعتماد یا مشکوک می‌شوند – یا پارانوئید تمام عیار – و به‌دلیل ترس خودشان پرخاشگری می‌کنند.

۳. ناامیدی

کودکانی که مشکلات شناختی (آنچه که اکنون به آن آسیب فکری می گویند) یا ارتباطی (از جمله اوتیسم) دارند نیز ممکن است، پرخاشگری از خود نشان دهند. هنگامی که کودکان مبتلا به این شرایط پرخاشگر می شوند، اغلب این رفتار را به علت اینکه نمی توانند احساسات خود را در هنگام مواجهه با اضطراب یا ناراحتی مانند دیگران بیان کنند، بروز  می دهند.

۴. تکانشگری

در کودکان مبتلا به ADHD، تکانشگری و تصمیم گیری ضعیف می تواند منجر به رفتاری شود که به عنوان پرخاشگرانه تعبیر می شود. این کودکان معمولاً عواقب اعمال خود را در نظر نمی گیرند، که ممکن است زمانی که واقعاً فکر نمی کنند، بی رحمانه یا بدخواهانه عمل کنند.

۵. اختلال سلوک

در اختلال سلوک، پرخاشگری بخشی از ماتریس بیماری است. بر خلاف کودکی که عواقب اعمال خود را در نظر نمیگیرد، کودکان مبتلا به CD عمدا بدخواه هستند و درمان و پیش آگهی برای آنها کاملاً متفاوت است.

۶. آسیب فیزیکی

گاهی اوقات دلایل ارگانیک برای طغیان های تهاجمی وجود دارد، زمانی که لوب پیشانی کودک در اثر حادثه آسیب دیده یا انواع خاصی از صرع دارد. در این موارد ممکن است دلیل قابل درک برای اپیزودهای پرخاشگری وجود نداشته باشد و این رفتار می تواند دارای یک جزء انفجاری باشد.

۷. تروما

در نهایت، مواقعی وجود دارد که پرخاشگری در کودکان یا نوجوانان توسط عوامل استرس زا در موقعیت آنها و یا تحریک خاطرات یک تروما  بروز داده می شود. اما درک این نکته مهم است که این نسبتاً نادر است و زمانی که پرخاشگری به طور مکرر شروع به رخ دادن می کند، می تواند نشان دهنده یک مشکل عاطفی در حال ظهور باشد.

پرخاشگری کودک چگونه درمان می شود؟

درمان ها برای این اختلال رفتاری اکثرا شامل تراپی شناختی-رفتاری، برنامه های مدیریت خشم و برنامه های کاهش خشونت است. تراپی برای کاهش خشم و تکانشگری و بهبود حل مشکلات اجتماعی و مهارت های اجتماعی عمومی کودکان، بسیار موثر است.

در موارد حاد برای درمان، جلسات تراپی ممکن است با مصرف داروهایی مثل آنتی‌سایکوتیک‌ها، آرام‌بخش‌ها و آنتی‌هیستامین‌ها همراه باشد.

به طور کلی پرخاشگری در کودکان یک اختلال رفتار منزجر کنندست، که برای والدین بسیار نگران کنندست و اگر درمان آن به موقع صورت نگیرد، مشکلات بزرگتر و ماندگار تری را بوجود می آورد.

البته یکی دیگر از مشکلاتی که در پرخاشگری کودک وجود دارد این است که اکثرا والد نمی تواند تشخیص دهد این یک مشکل جدی یا فقط یک بد خلقی کوچک است.

اگر شما نیز از رفتار اخیر کودک خود مطمئن نیستید، یا نگران هستید که اخیرا رفتار او عجیب شده است مشاوران کلینیک روانشناسی کریمی نسب می‌توانند به شما و کودکتان کمک کنند.