با وسواس کودکان آشنا هستید؟ چه عواملی باعث بروز وسواس در کودکان می شود؟ وسواس کودکان چه علائم و نشانه هایی دارد؟ آیا می توان وسواس کودکان را کنترل و درمان کرد؟
روانشناسان معتقدند وسواس یک اختلال اضطرابی است که با افکار غیر قابل کنترل، ناخواسته و رفتارهای متداول و رفتارهای تکراری بروز پیدا میکند. این اختلال عملکرد فرد را کنترل و ذهنش را درگیر میکند. یعنی کسانی که به وسواس مبتلا هستند خودشان میدانند افکارشان غیر منطقی است اما نمیتوانند در برابر این افکار مقاومت کنند. به همین دلیل کارهایی انجام میدهند تا این افکار را از ذهنشان دور کنند. مثلا کودکانی که وسواس دارند مدام فکر میکنند دستشان کثیف است و با اینکه بارها دستشان را شستهاند اما دوباره میخواهند این کار را انجام بدهند. وسواس در کودکان به دو نوع فکری و عملی تقسیم می شود:
کودک مدام دچار افکار و تصاویر مزاحم و غیر منطقی میشود. این افکار وسواسی خیلی فراتر از نگرانی درباره دوست داشته شدن و تکالیف، میزان محبویبت میان دیگر کودکان و .. است. این افکار مزاحم باعث بروز اضطراب و نگرانی در کودک میشود و او نمیتواند به راحتی این افکار مراحم را از ذهنش دور کند.
در وسواس عملی کودک رفتارهای تکراری از خود نشان میدهد تا از طریق آنها نگرانی و اضطرابش را کنترل کند. یعنی برای رهایی از این افکار، رفتارهای اجباری انجام میشود.
با اینکه روانشناسان و متخصصان علوم رفتاری نتوانستهاند علت و زمان دقیق شروع این اختلال را شناسایی كنند اما معتقدند این عوامل میتوانند باعث بروز وسواس در کودکان شوند:
محققان معتقدند کمبود انتقالدهندهی شیمیایی در مغز به نام سروتونینبرذز میتواند یکی از عوامل ایجاد وسواس در کودکان باشد.
وراثت هم میتواند در بروز وسواس در کودکان دخالت باشد. روانشناسان معتقدند اگر والدین کودکی به وسواس دچار باشد ۴ تا ۸ درصد احتمال دارد که این عارضه در فرزندش هم بروز پیدا کند.
در موارد خیلی نادر، اختلال وسواسی اجباری میتواند به سرعت و با علائم شدید در کودک ظاهر شود که نام آن سندرم عصبی روانی کودکان با شروع حاد است. این بیماری میتواند در اثر گلودرد استرپتوکوکی یا عفونتهای دیگر مانند بیماری لایم و مونونوکلئوزیس به وجود بیاید.
تحقیقات ثابت کرده که استرس نمیتواند وسواس را ایجاد کند، اما میتواند در تشدید علائم آن تاثیر داشته باشد. استرس و وسواس خیلی خوب با هم کنار میآیند. هرچه کودک استرس بیشتری داشته باشد چه استرس امتحانات مدرسه یا اتفاقات آسیبزای درون خانواده، راحتتر دچار وسواس میشود.
تکرار مهمترین نشانه وسواس در کودکان است. کارشناسان معتقدند کودکانی که وسواس دارند در رفتار یا مدل صحبت کردنشان تکرار زیادی دیده می شود. یعنی جملاتی را پشت سر هم تکرار میکنند، سوالهای زیادی میپرسند و زمان زیادی برای انجام تکالیف مدرسه میگذرانند. اما مهمترین نشانه های وسواس در کودکان به شرح زیر است:
وسواس در همه کودکان به یک شکل نیست و انواع و مدلهای مختلف دارد مثل:
به اعتقاد روانشناسان بهترین درمان برای وسواس، رفتار درمانی شناختی و درمان دارویی است. اگر دلیل بروز وسواس عفونت استرپتوکوکی باشد، با مصرف آنتی بیوتیک درمان میشود اما اگر دلایل دیگری داشته باشد روش رفتار درمانی شناختی انتخاب می شود.
رفتار درمانی شناختی نوعی روش رواندرمانی است که روی تأثیر باورها، تفکرات و نگرشهای فرد بر احساسات و رفتارها تمرکز میکند. هدف از رفتار درمانی شناختی این است که به شما آموزش دهد چگونه در طول زندگیتان فعالانه با مشکلات یا اتفاقات مختلف مواجه شوید و آنها را پشت سر بگذارید. یکی از مهمترین اصول رفتار درمانی شناختی این است که ثابت کند افکار غیرواقعی و غیرمنطقی و افکار تحریفشده ، باعث ایجاد ناراحتی و رفتارهای دردرسرساز میشوند. در عوض با تفکرات معقول و مبتنی بر واقعیتهای عینی زندگی، میتوانید نه تنها اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب را دور کنید، بلکه در سختترین چالشهای زندگی واکنش مناسب نشان دهید. تحقیقات و پژوهشهای متعدد علمی، دانشگاهی و بالینی نشان دادهاند که رفتار درمانی شناختی در درمان افسردگی، اضطراب، هراس، وسواس فکری و بسیاری از بیماریهای روانی و حتی جسمی کاملا مؤثر است.
در رفتار درمانی به کودک آموزش داده می شود که به تدریج با ترسهایش روبرو شود. کودک در می یابد که نباید رفتارهای تشریفاتی و تکراری انجام بدهد . کودک اضطراب هایش را می شناسد.وقتی ترسها و اضطرابهایش را می شناسد، با شناخت آن ها از شدت آن ها کاسته می شود و متوجه می شود که قرار نیست فاجعه رخ بدهد. مثلا کودکانی که از آلودگی و میکروب ها می ترسند ابتدا باید با اجسام کمتر آلوده مواجه شوند، سپس با شدت متوسط آلودگی و در نهایت با اجسام کاملا آلوده مواجه شوند تا متوجه شوند قرار نیست اتفاق خاصی بیفتد. در صورتی این روش جواب می دهد که زمان مواجه شدن با اجسام آلوده کودک از رفتارهای تشریفاتی و وسواس های عملی گذشته استفاده نکند. مثلا جسم آلوده را پرت نکند و فرار نکند.
مرکز جامع توانبخشی سرو در زمینه بازی درمانی کودکان اوتیسم، بیش فعالی، اختلالات حسی، اضطرابی، پرخاشگری ،وسواسی و نافرمانی مقابله ای فعالیت می نماید. جهت تماس با کلینک جامع توانبخشی سرو باشماره تلفن های 3734-8809-021 و 09355505670 تماس حاصل فرمایید.