توانبخشی و کاردرمانی تاخیر حرکتی
تاخیر حرکتی چیست؟
در کلینیک سرو خدمات کاردرمانی تاخیر حرکتی برای کودکانی که به تاخیر رشدی یا حرکتی مبتلا هستند ارائه میشود؛ تا آنان هرچه سریعتر بهبود یابند و بتوانند مانند کودکان همسن خود، فعالیتهای مختلفی را انجام دهند.
تاخیر حرکتی (تاخیر رشدی)، یک اختلال رشدی است که، کودکان مبتلا به این بیماری نسبت به همسالان خود، دارای کمتوانی یا ناتوانیهایی در حرکات درشت و ظریف میباشند
تاخیر حرکتی یا motor delay شرایطی است که در آن، فرد به صورت غیرطبیعی و ملموس، رشد کندتری نسبت به همسن و سالان خود دارد. به عبارتی دیگر، کودک در سنین مختلف، باید به راحتی بتواند برخی از فعالیتها و کارها را انجام دهد. چنانچه کودک نتواند در زمان مناسب، مهارت مورد نیاز را داشته باشد، ممکن است با اختلال تاخیر حرکتی روبرو شده باشد. این اختلال میتواند خود را در حرکات درشت یا حرکات ظریف کودک نشان دهد.
منظور از حرکات درشت چیست؟
مهارتهای حرکتی درشت، تواناییهایی هستند که به صورت عمومی، کل بدن را درگیر میکنند و برای انجام دادن آنها به ماهیچههای بزرگ بدن که ثبات دهنده هستند، نیاز خواهیم داشت. این مهارتها پایهای برای مهارتهای حرکتی ظریف به حساب میآیند. چند نمونه از مهارتهای حرکتی درشت عبارتند از: توانایی هماهنگی چهار دست و پا راه رفتن، ایستادن، زانو زدن، دویدن و دوچرخه سواری، که ایجاد اختلال در آنها، سبب اختلال تاخیر حرکتی خواهد شد.
مهارت حرکتی ظریف به چه معناست؟
توانایی دستکاری اشیا با استفاده از عضلات کوچک دست و مچ، مهارتهای حرکتی ظریف گفته میشود. انجام این حرکات ظریف، برای اکثر افراد یک امر کاملا طبیعی است که معمولا، نادیده گرفته میشوند؛ در صورتی که برای انجام بسیاری از وظایف مهم و بااهمیت خود، به این مهارتها نیازمندیم.
به عنوان مثال: در دست گرفتن مداد و خودکار، بستن دکمه لباس، تایپ کردن، غذا خوردن و…..، همگی فعالیتهایی هستند که هر روز و به طور مستمر درحال انجام دادن آن هستیم. این نکنه حائز اهمیت است که؛ عموما توسعه مهارتهای حرکتی ظریف، پس از توسعه مهارتهای حرکتی درشت انجام میشود. به عنوان مثال: اگر کسی نتواند بر روی پاهایش ثابت بایستد، هنگام نوشتن نیز نمیتواند به راحتی و درست، مداد یا خودکار را در دستش بگیرد. در برخی موارد ممکن است که، این اختلال سبب اختلال در یادگیری شود یا به تشدید آن کمک کند
بسیاری از تاخیرات حرکتی را میتوان در همان ابتدا که کودک کم سن و سال است درمان کرد، به صورتی که، تا قبل از رسیدن کودک به دوران مدرسه، از نظر رشدی به همسالان خود برسد و کاملا بهبود یابد
تاخیر حرکتی یا motor delay شرایطی است که در آن، فرد به صورت غیرطبیعی و ملموس، رشد کندتری نسبت به همسن و سالان خود دارد. به عبارتی دیگر، کودک در سنین مختلف، باید به راحتی بتواند برخی از فعالیتها و کارها را انجام دهد. چنانچه کودک نتواند در زمان مناسب، مهارت مورد نیاز را داشته باشد، ممکن است با اختلال تاخیر حرکتی روبرو شده باشد. این اختلال میتواند خود را در حرکات درشت یا حرکات ظریف کودک نشان دهد.
منظور از حرکات درشت چیست؟
مهارتهای حرکتی درشت، تواناییهایی هستند که به صورت عمومی، کل بدن را درگیر میکنند و برای انجام دادن آنها به ماهیچههای بزرگ بدن که ثبات دهنده هستند، نیاز خواهیم داشت. این مهارتها پایهای برای مهارتهای حرکتی ظریف به حساب میآیند. چند نمونه از مهارتهای حرکتی درشت عبارتند از: توانایی هماهنگی چهار دست و پا راه رفتن، ایستادن، زانو زدن، دویدن و دوچرخه سواری، که ایجاد اختلال در آنها، سبب اختلال تاخیر حرکتی خواهد شد.
مهارت حرکتی ظریف به چه معناست؟
توانایی دستکاری اشیا با استفاده از عضلات کوچک دست و مچ، مهارتهای حرکتی ظریف گفته میشود. انجام این حرکات ظریف، برای اکثر افراد یک امر کاملا طبیعی است که معمولا، نادیده گرفته میشوند؛ در صورتی که برای انجام بسیاری از وظایف مهم و بااهمیت خود، به این مهارتها نیازمندیم.
به عنوان مثال: در دست گرفتن مداد و خودکار، بستن دکمه لباس، تایپ کردن، غذا خوردن و…..، همگی فعالیتهایی هستند که هر روز و به طور مستمر درحال انجام دادن آن هستیم. این نکنه حائز اهمیت است که؛ عموما توسعه مهارتهای حرکتی ظریف، پس از توسعه مهارتهای حرکتی درشت انجام میشود. به عنوان مثال: اگر کسی نتواند بر روی پاهایش ثابت بایستد، هنگام نوشتن نیز نمیتواند به راحتی و درست، مداد یا خودکار را در دستش بگیرد. در برخی موارد ممکن است که، این اختلال سبب اختلال در یادگیری شود یا به تشدید آن کمک کند.
روشهای درمان تاخیر حرکتی
بسیاری از تاخیرات حرکتی را میتوان در همان ابتدا که کودک کم سن و سال است درمان کرد، به صورتی که، تا قبل از رسیدن کودک به دوران مدرسه، از نظر رشدی به همسالان خود برسد و کاملا بهبود یابد.
توجه به درمان تاخیر حرکتی، اهمیت بسزایی دارد و هرچه زودتر روند درمان شروع شود، بهبود نیز سریعتر انجام میپذیرد. بعضی مواقع، این مشکلات تا بزرگسالی ادامه دارد، به خصوص اگر کودک ناتوانی مادامالعمر مثل سندرم داون داشته باشد. درمان این کودکان، ترکیبی از چند روش درمانی است که هر کدام از این روشها، در جایگاه خود میتوانند به رشد کودک کمک کند. این روشها عبارتند از:
دارو درمانی:
برخی از کودکان جهت جبران عقبماندگی، از داروهای تقویتی و مکملها استفاده میکنند. از طرفی دیگر برخی از مشکلات مانند تشنج، با استفاده از داروها قابل کنترل هستند و تا زمانی که این کنترل انجام نشود، سایر روشهای درمانی اثربخش نخواهد بود. همچنین بعضی از کودکان خود به خود یا به کمک سایر روشها خوب میشوند و هیچگونه احتیاجی به دارو ندارند.
کاردرمانی تاخیر حرکتی:
کاردرمانی تاخیر حرکتی، یک رشته توانبخشی است؛ که میتواند کمک بزرگی به کودکان کند. کاردرمان، با شناخت دقیق از مراحل رشد حرکتی و همین طور توانایی خاص خود در کار با کودکان، به آنان کمک میکند که در طول چند جلسه تاثیرات مثبت در بچهها پدیدار شود. کاردرمانی حرکتی کودکانی که دچار تاخیر رشدی هستند؛ ممکن است ترکیبی از بازی درمانی و سایر روشهای درمانی باشد، تا بدین صورت، کودک بیشتر همکاری کند و سریعتر بتواند به همسالانش برسد
هدف از انجام کاردرمانی در کودکان مبتلا به تاخیر رشدی چیست؟
هدف اصلی کاردرمانی تاخیر حرکتی، آن است که با انجام تمرینات، کودکان رفته رفته در مهارتهایی از جمله نشستن، ایستادن، راه رفتن، غذا خوردن و دیگر امور شخصی خود به حداکثر استقلال برسند. کاردرمانی تاخیر حرکتی، ضمن تقویت مهارتهای حرکتی کودکان سبب جلوگیری از تشدید مشکلات حرکتی در کودکانی که به هر دلیلی دچار تاخیر رشدی هستند، میشود.
اگر مراحل رشدی کودکان بر طبق مایلستونهای رشد رخ ندهد و مهارتهای مختلفی همچون گردن گرفتن، غلت زدن، نشستن، چهار دست و پا راه رفتن، ایستادن و … به تدریج و به ترتیب در کودکان ایجاد نشود، به این معناست که تاخیر رشدی رخ داده و این کودکان به کاردرمانی و توانبخشی تاخیر رشدی نیازمند میشوند.
کاردرمانگر، باید در ابتدا شرایط کودکان و میزان تواناییهای آنها را بادقت فراوان ارزیابی کند و سپس برنامه کاردرمانی تاخیر رشدی را متناسب با شرایط کودکان تنظیم نماید.
مزایای کاردرمانی تاخیر حرکتی یا تاخیر رشدی
کاردرمانی تاخیر حرکتی در کلینیک سرو، با انجام تکنیکهای مخصوص به کسب مهارتهای حرکتی کودکان، از گردن گرفتن تا راه رفتن و پریدن به صورت مستقل و همچنین در کسب مهارتهای مراقبت از خود مثل غذا خوردن و استفاده از قاشق و چنگال، مشکل باز و بسته کردن دکمههای لباس، بند کفش، دستشویی رفتن، حمام رفتن و…بسیار تاثیر گذار است.
بسیاری از این کودکان حتی در نشستن سر کلاس مشکل دارند، که درمانگران ما با ارزیابی مشکلات مختلف کودکان با استفاد از کاردرمانی برای نشستن کودک، به حل آنها کمک میکنند. کاردرمانگران با انجام و آموزش فعالیتهای هدفمند، تمرینات مناسب و ورزشهای مخصوص کاردرمانی، به بهبود مهارتهای حرکتی و اجتماعی کودکان کمک فراوانی میکنند، درنتیجه با بهبود تدریجی مهارتهای حرکتی، مشارکت اجتماعی کودکان جهت کسب تجربیات بیشتر در خانه و مدرسه نیز افزایش مییابد.
راههای پیشگیری بروز تاخیر رشدی:
باتوجه به اینکه بروز تأخیر حرکتی دلایل زیادی دارد، بنابراین پیشگیری از این مشکل دشوار است. اما شناخت علایم اولیه و شروع به موقع کاردرمانی تاخیر رشدی و انجام تمرین مهارت های حرکتی برای کودک بسیار مفید است و از بروز مشکلات بیشترجلوگیری میکند.
مرکز جامع توانبخشی سرو در زمینه کاردرمانی کودکان اوتیسم، بیش فعالی، سندروم داون، کودکان کم توان ذهنی، اختلالات حسی، اختلالات یادگیری ، لکنت زبان فعالیت می نماید. جهت تماس با کلینک جامع توانبخشی سرو باشماره تلفن های 3734-8809-021 و 09355505670 تماس حاصل فرمایید.